Nguồn gốc phong tục lì xì

Phong bao lì xì

Lì xì, hay còn gọi là mừng tuổi, là phong tục tặng tiền nhân ngày Tết Nguyên Đán với ý nghĩa chúc sức khoẻ, may mắn và đem lại niềm vui cho mọi người, nhất là trẻ em. Phong tục này phổ biến ở một số nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Việt Nam... Chữ "lì xì" chính là cách phát âm theo tiếng Quảng Đông của từ "lợi thị" nghĩa là tiền bạc, lợi lộc.
Ngày xưa ở Trung Quốc, người dân lấy chỉ đỏ xuyên 100 đồng tiền đồng tặng nhau nhân ngày Tết ngụ ý chúc "sống lâu trăm tuổi". Họ còn xuyên thành hình thú, những hình mang ý nghĩa tốt lành như cá chép, hình chữ "như ý", hình rồng..với ngụ ý chúc nhau được no đủ, dư thừa.

Một truyền thuyết khác: Ngày xửa, ngày xưa có một loài yêu quái gọi là con tụy, thường xuất hiện vào đêm giao thừa thích xoa đầu các cháu nhỏ đang ngon giấc. Các cháu giật mình khóc thét, để rồi ngày hôm sau không nhức đầu sốt cao thì cũng ngớ ngẩn khiến các gia đình có con nhỏ không dám ngủ, phải thắp đèn cả đêm cho đến sáng, cũng từ đó bắt đầu xuất hiện từ "canh tụy". Có hai vợ chồng ngoài 50 tuổi mới sinh được mụn con trai. Tám vị tiên đi chơi qua nơi này đoán được nhà cậu ấm sẽ gặp nạn, liền hóa thành tám đồng tiền túc trực bên cháu. Thấy có những đồng tiền đồng, hai vợ chồng lấy giấy đỏ gói lại rồi đặt bên gối con và tắt đèn đi ngủ. Nửa đêm con Tụy xuất hiện, vừa giơ tay định xoa đầu trẻ thì từ gói giấy đỏ bên chiếc gối lóe lên những tia vàng sáng sực khiến con tụy khiếp vía bỏ chạy. Ngày hôm sau, họ đem việc lấy giấy đỏ gói tiền để bên gối con kể cho láng giềng nghe, ai cũng lấy làm lạ. Về sau nhà nào cũng làm theo, dần dần những đồng tiền gói giấy đỏ ấy trợ thành tiền mừng tuổi.

Lại có một truyền thuyết khác kể rằng: Tiền mừng tuổi bắt nguồn từ cung đình đời nhà Đường. Năm đó, Dương Quý Phi sinh hạ hoàng tử, được tin mừng vua Đường Huyền Tôn đích thân đến thăm và ban cho Dương Quý Phi một số vàng bạc gói trong giấy đỏ. Dương Quý Phi coi đó vừa là tiền mừng, vừa là chiếc bùa hoàng đế ban tặng con trẻ để trừ tà. Việc này được đồn đại ra ngoài, từ cung đình lan rộng ra dân gian, nhiều người bắt chước tặng tiền mừng và cũng bắt đầu coi như tặng món lộc trừ tai họa, mang lại nhiều điều may mắn.
Không có tài liệu cụ thể nào nói chính xác về thời điểm phong tục này được du nhập vào Việt Nam. Một số ý kiến cho rằng lì xì đã theo chân những người Minh Hương tới Việt Nam với mục đích lánh nạn trong những năm cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18. Cũng có người nói rằng, phong tục mừng tuổi đã có ở nước Đại Việt từ sau thời kỳ Bắc thuộc. Tên gọi "lì xì" trước đây chỉ phổ biến ở miền nam Việt Nam, nơi có cộng đồng người Hoa đông đảo, nhưng với sự giao lưu văn hoá, giờ đây những người miền bắc cũng dùng từ này thay cho chữ "mừng tuổi".